بهینه سازی تولید آلکالوئیدهای گیاه تاتوره( datura innoxia )در محیط کشت بافت

تاتوره از خانواده سولاناسه، دارای اجزای آلکالوئیدی مانند هیوسیامین، اسکوپولامین و آتروپین است که ارزش دارویی بسیار بالایی دارند. با توجه به وابستگی این گیاه به شرایط آب و هوایی خاص و دوره رویش کوتاه مدت آن، امروزه بدست آوردن اجزای دارویی گیاه از طریق تکنیکهای کشت در شیشه اهمیت بسیاری یافته است. در این پژوهش جداکشتهای برگی و جوانه برگی بدست آمده از گیاه datura innoxia موجود در دانشگاه الزهرا در معرض 18 تیمار هورمونی که شامل هورمونهای naa، bap، kin و iaa بودند، قرار گرفتند. کالوسهای بدست آمده بعد از 12 هفته به منظور تعیین مقدار هیوسیامین و اسکوپولامین در آنها استخراج شدند که بیشترین میزان این دو آلکالوئید در کالوسهای برگی تیمار هورمونی iaa 1/5+bap 2 (mg/ml) و در کالوسهای جوانه برگی تیمار هورمونی naa 1+kin 0/5 (mg/ml) بدست آمد. همچنین در این پژوهش اثر زمان، غلظت سوکروز، نوع محیط پایه و جامد یا مایع بودن محیط بر میزان سنتز آلکالوئیدهای ذکرشده نیز مورد بررسی قرار گرفت که برای این منظور 6 تیمار هورمونی naa+bap انتخاب شدند. از میان 3 زمان انتخاب شده ( 12، 18 و 24 هفته )، زمان 18 هفته به عنوان زمان مناسب برای افزایش میزان سنتز آلکالوئیدها در کالوسهای برگی تشخیص داده شد. در بررسی اثر غلظت سوکروز و نوع محیط پایه، بعد از 12 هفته مشخص شد که کالوسهای برگی قرار گرفته در محیط پایه ms تکمیل شده با 3% سوکروز بیشترین میزان آلکالوئید را دارا هستند. در انتقال کالوسهای برگی به محیط مایع ms و استخراج آلکالوئیدها بعد از دومین واکشت از سلولهای کشت شده و محیط مایع و مقایسه مقادیر بدست آمده با محیط جامد مشخص کرد که میزان سنتز آلکالوئیدها در محیط مایع کاهش چشمگیری یافته است. در این پژوهش به منظور بررسی اثر الیسیتورها بر تولید آلکالوئیدها و نیز افزایش میزان نفوذپذیری سلولهای کشت شده در محیط مایع، از سالیسیلیک اسید در غلظتهای 5/0 ، 1 و 2 میلی مولار و توئین 20 به ازای هر 50 میلی لیتر یک قطره به عنوان الیسیتوردر دو تیمار هورمونی naa 1/5+kin 0/5 (mg/ml) و naa 1/5 +bap 0/5 (mg/ml) استفاده شد و در فواصل زمانی معین استخراج هیوسیامین و اسکوپولامین از سلولهای کشت شده و محیط مایع صورت گرفت. نتایج حاصله مشخص کرد که سالیسیلیک اسید الیسیتور مناسبتری برای افزایش میزان سنتز آلکالوئیدهای ذکرشده و نیز افزایش میزان نفوذپذیری سلولهای کشت شده در محیط مایع است.